Zespół Szkół Specjalnych nr 2 w Łodzi

                      Maria Grzegorzewska urodziła się 18 kwietnia 1888 r.we wsi Wołuczy. Ukończyła prywatną szkołę żeńską Pauliny Helwek w Warszawie (1907). Studiowała nauki przyrodnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, (1909), pedagogikę w Brukseli w Międzynarodowym Fakultecie Pedagogicznym (1913) kierowanym przez Józefę Joteyko, psychologię na Sorbonie, gdzie w 1916 r. uzyskała tytuł doktora filozofii za rozprawę „Studium na temat rozwoju uczuć estetycznych – badania z zakresu estetyki eksperymentalnej przeprowadzone wśród uczniów szkół brukselskich”. Po powrocie do Polski (1919) pracowała w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, zajmując się sprawami szkolnictwa specjalnego. W 1922 r. zorganizowała Instytut Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, gdzie zajmowała się działalnością naukową z zakresu pedagogiki specjalnej, a także kształceniem nauczycieli. W latach 1930-1935 kierowała Państwowym Instytutem Nauczycielskim. W latach trzydziestych w polityce państwowej pojawiły się tendencje faszystowskie. Maria Grzegorzewska zostaje odwołana ze stanowiska dyrektorki Instytutu za tzw. działalność rozkładową. Wraz z nią z Państwowego Instytutu Nauczycielskiego odeszli m.in. J.Korczak, Elzenberg, Suchodolski, Zawieyski.
W okresie wojny i okupacji Maria Grzegorzewska pracowała w szkole specjalnej nr 177 w Warszawie jako nauczycielka. Chorowała na serce, mimo to brała udział w tajnej działalności oświatowej Delegatury Rządu Londyńskiego, pracując nad kształceniem nauczycieli. Prowadziła roczne studium kształcące nauczycieli, działała w konspiracji, udzielała pomocy Żydom.

Poza pracą dydaktyczną Grzegorzewska prowadziła działalność naukową i publicystyczną. Opracowała oryginalną metodę nauczania, która nosi nazwę „metody ośrodków pracy” i jest obecnie powszechnie stosowana w szkolnictwie specjalnym. Maria Grzegorzewska jako pierwsza w Polsce podjęła systematyczne badania nad zagadnieniami pedagogiki niepełnosprawnych, tworząc jej podstawy.
Wychodząc z założenia, że człowiek jest psychofizyczną jednością, wysunęła tezę całościowego ujęcia odchyleń od normy; rozwijała zagadnienia kompensacji w rewalidacji niepełnosprawnych (teoria dynamicznych układów strukturalnych). Szczególnie interesowały ją zagadnienia związane z tyflopedagogiką  i tyflopsychologią, a także zagadnieniami pracy z osobami głuchoniewidomymi (głuchociemnymi), była m.in. naukową opiekunką rewalidacji głuchoniewidomej Krystyny Hryszkiewicz. Interesowała się problemami wszystkich subdyscyplin pedagogiki specjalnej. Wyniki tych prac znalazły uogólnienie w pierwszych polskich próbach pełnego wykładu na temat teorii i praktyki pracy z niepełnosprawnymi (Szkolnictwo specjalne w: Encyklopedia wychowania, 1938 oraz Pedagogika lecznicza. Skrypt wykładów, 1952/1953). W latach 1958-1960 była profesorem w Katedrze Pedagogiki Specjalnej Uniwersytetu Warszawskiego, pierwszej uniwersyteckiej katedrze pedagogiki specjalnej w Polsce,  W 1960 roku  choroba serca zmusiła ja do oddania kierownictwa swojej zastępczyni Janinie Doroszewskiej.
Osiągnięcia Marii Grzegorzewskiej w zakresie pedagogiki specjalnej są nie do przecenienia. Była pierwszą osobą  w Polsce, która profesjonalnie zajęła się tą problematyką, uzyskując sukcesy zarówno w pracach teoretycznych, jak praktycznych. Od 1924 r. aż do ostatnich dni swego życia redagowała czasopismo „Szkoła Specjalna”. Za najistotniejsze swoje osiągnięcia uważała prace związane z kształceniem nauczycieli. Pracę nauczyciela – wychowawcy w szkole specjalnej traktowała jako pracę o szczególnej wartości. W Listach do młodego nauczyciela napisała: „Czy rozumiesz głębię słowa n a u c z y c i e l? . Słowa, które kryje  w sobie treść potrzeb życia ludzkiego”. Przedstawiła w nich sylwetkę nauczyciela – dobrego Człowieka, bogatego wewnętrznie, osoby obdarzonej charyzmatem, zdolnościami empatycznymi, umiejętnością „współbrzmienia” ze swoimi podopiecznymi. O ile teoretyczne osiągnięcia Grzegorzewskiej mają już dzisiaj – co zrozumiałe – w dużej części wartość historyczną, to Jej przemyślenia na temat „nauczyciela doskonałego” są nadal aktualne. Wynika to z faktu, że Grzegorzewska sama była osobowością charyzmatyczną, wzorcem etycznym dla wielu ludzi.
Dominującym motywem Jej działalności i dewizą życia było: „Nie ma kaleki, jest człowiek”. Uporczywie  oraz  bezkompromisowo walczyła o pełne prawo do nauki, pracy i do szacunku dla osób niepełnosprawnych intelektualnie. Przekonywała, że niepełnosprawność nie pomniejsza wartości i godności człowieka. Główne jej publikacje to: „Psychologia niewidomych”, „Listy do młodego nauczyciela”, „Pedagogika lecznicza. Skrypt wykładów”, „Głuchociemni”, „Psychologia niewidomych”, „Analiza zjawiska kompensacji u głuchych i niewidomych”. Zmarła w Warszawie 7 maja 1967r. na atak serca. Dzisiaj patronuje Maria Grzegorzewska wielu placówkom oświatowym w Polsce, między innymi Szkole Podstawowej Specjalnej Nr 90 mieszczącej się w Zespole Szkół Specjalnych Nr 2 w Łodzi. To co stworzyła jest piękne, szlachetne, mądre i nigdy nie przeminie.

Cytaty Marii Grzegorzewskiej:

„Im kto jest lepszym człowiekiem, lepiej do pracy przygotowanym, im ma większą dla drugich życzliwość, głębszą o nich troskę i poczucie odpowiedzialności za swoją pracę, tym większy zostawi ślad w duszach dzieci”.

„Miłość jest dźwignią życia, jakby największym impulsem natury ludzkiej do harmonii, do ładu, do nawiązania łączności między ludźmi, do życzliwej względem nich postawy”.

„Trzeba w każdym dziecku umieć dostrzec jego punkt Achillesowy, kojący, słaby punkt, który trzeba leczyć i jednocześnie trzeba dostrzec jego punkt Archimedesowy – ten punkt oparcia, dzięki któremu można wydobyć z dziecka nieznane, a wielkie siły”.

Z „Listów do nauczyciela”:

„Posyłam te listy do Ciebie, Koleżanko, i do Ciebie Kolego, z gorącym życzeniem, abyście w swojej pracy znaleźli radość tworzenia i spokój dobrze spełnionej służby społecznej”.

Dobry nauczyciel, wychowawca, jak dobry rodzic, kształtuje przyszłe pokolenia. Dobrze wychować osoby młode, to prawdziwy patriotyzm.

Maria Gawrecka pisała o niej tak: „Maria miała zawsze potrzebę poznawania ludzi, interesował ją człowiek jako indywidualność, jako określona osobowość, niezależnie od wieku, zawodu, poziomu umysłowego… poszerzania wiedzy o człowieku”.